دانلود پایان نامه ارشد حسابداری بررسی امکان کاربرد سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت135ص

دانلود پایان نامه ارشد حسابداری بررسی امکان کاربرد سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت135ص

 مقدمه

حسابداری بهای تمام شده[1]  دارای پیشینه ای بیش از سه قرن است، اما عصر حسابداری بهای      تمام شده به شکل مدون در سال 1885 آغاز شد.

در آستانه قرن بیستم انجمن مهندسین محاسب آمریکا متعاقب ترویج اصول مدیریت علمی، علاقه وافری به حوزه حسابداری بهای تمام شده نشان داد که باعث گسترش این رشته شد. آثار              الکساندر همیلتون چرچ در مورد سربار تولید در همین دوره، باعث توسعه بیشتر درک عمومی از عوامل هزینه گردید.

در دهه های1920 تا 1950 موضوعاتی از قبیل بودجه بندی[2]، هزینه یابی استاندارد، [3]، مفاهیم ظرفیت و هزینه یابی متغیر[4] وارد مباحث حسابداری شد. هزینه یابی مستقیم[5]  مهمترین تحول از تحولات مختلف دهه های 1950 تا 1980 بود. در دهه 1960 اصطلاح حسابداری مدیریت رفته رفته جایگزین حسابداری بهای تمام شده شد. در دهه 1990 حسابداری بهای تمام شده جزئی از حسابداری مدیریت محسوب      می شد. ضعفها و کاستی های هزینه یابی جذبی منجر به معرفی هزینه یابی بر مبنای فعالیت، توسط پرفسورجانسون و پرفسور کاپلان شد. آنان در کتابی بنام اطلاعات نامربوط: ظهور و سقوط حسابداری مدیریت[6] فعالیتها را منشاء ایجاد هزینه دانستند و پیشنهاد کردند محصولات )یا مشتریان) به میزان استفاده از فعالیتها، بایستی هزینه های مربوط را متحمل شوند. معرفی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت[7] به ارائه سیستم مدیریت بر مبنای فعالیت و همچنین بودجه ریزی بر مبنای فعالیت منجر گردید.

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت، مهمترین نیاز واحدهای اقتصادی، یعنی اطلاعات صحیح و طبقه بندی شده را آنچنان تدارک می کند که امکان بهبود دائمی و دسترسی به کیفیت جامع[8] را تسهیل نماید. این سیستم به جای پرداختن به عوارض، نشانه ها و معلول، به علت وقایع می پردازد و علت ایجاد هزینه و تولید فعالیت را کالبدشکافی می کند. اگر فعالیتی دارای فلسفه توجیهی، متقاضی و حتی ارزش افزوده نباشد، زمینه حذف، تعدیل یا بهبود آن را فراهم می کند. در حالی که چنین خواصی در سیستمهای بهای تمام شده ای که حول محور واحدهای سازمانی، مراحل تولید )نه فعالیتها) طراحی شده است، موجود نیست. طبقه بندی هزینه ها به مستقیم و غیرمستقیم و رویارویی با مقادیر متنابهی به عنوان هزینه سربار که تسهیم آنها به نحو صحیح اگر غیرممکن نباشد، بسیار دشوار است، تنها یکی از دلایل این امر است. موجب و دلیل بهتر، نحوه ی نگاه به کلیت پدیده هاست که در هزینه یابی بر مبنای فعالیت دارای تفاوتی ماهوی با سایر سیستمهای رقیب و سنتی است.

بهره گیری از سیستم مدیریت و هزینه یابی بر مبنای فعالیت، فرصتهای کلانی را برای خلاقیت، نوآوری، نوسازی و پیشرفت در سطوح مختلف واحدهای اقتصادی فراهم می آورد. برای باقی ماندن در صحنه ی رقابت و توسعه و رشد واحد اقتصادی باید به گونه ای عمل شود که هر کار در اولین مرتبه، به بهترین وجه انجام شود. برای تحقق این منظور کلیه اجزای فرایندها، اعم از برنامه ریزی، هماهنگی، اجرا، نظارت و بازخورد، بایستی در هماهنگی با سیستم حسابداری نمایی شده قرار گیرد.

سیستمهای مدیریت و هزینه یابی در یک راستا و بر مبنای فعالیت طراحی می شوند. فعالیتها در قلب سیستم حسابداری مدیریت قرار دارند. تجزیه و تحلیل واحد اقتصادی براساس فعالیتها، امکان ارتباط سطوح مختلف سازمانی به نحوی که براساس برنامه ها، هر واحد بتواند اقدام مورد نظر را انجام دهد، فراهم می آورد، دستیابی به اهداف را تسهیل می نماید، محرکها و منشاء هزینه و فعالیت را شناسایی می کند و لذا فرایند بهبود و پیشرفت مستمر و سیستمهای پیشیبانی تصمیم گیری را تقویت می نماید.[9]

2-1- موضوع تحقیق

موضوع مورد بررسی در این تحقیق عبارت است از »  بررسی امکان کاربرد سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در صنعت تراکتور سازی ایران« که در ادامه به تشریح و بیان آن پرداخته شده است.

3-1- تشریح و بیان موضوع

امروزه بسیاری از شرکتها به منظور ادامه بقاء در بازارهای رقابتی که با تغییرات سریع تکنولوژی همراه است ناگزیرند با استفاده از روش های نوین در جهت بهبود مستمر کیفیت و کنترل و کاهش      بهای تمام شده محصولات خود بکوشند.

در چنین شرایطی شرکتهای بسیاری در حال تغییر و تحول در سیستم های اطلاعاتی خود و دوری جستن از سیستم های سنتی و حرکت به سوی مدیریت هزینه ها[10] با دیدگاه کنکاش گرایانه هستند. جدی شدن بحث رقابت در صنایع ایجاب می کند که به بحث کنترل هزینه ها نگاه جدی تری به عمل آید.

کیفیت[11] به عنوان پیش شرط و بلیط ورود به میدان رقابت جهانی نقش مهمی را ایفا می کند. مشتریان به دنبال قیمت پایین تر، تأمین کنندگان به دنبال قیمت بالاتر، اتحادیه های کارگری به دنبال دستمزدهای زیادتر و سها مداران به دنبال سهم بیشتری هستند. رقابت برای تولید محصولی بهتر با خصوصیاتی مطلوبتر و قیمتی پایین تر صورت می گیرد. موفقیت تجاری به نحوه ی مدیریت تمام این عوامل و دیگر عوامل دخیل، بستگی دارد.

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت تولیدی، فعالیتهای عمده ی فرایند تولید را شناسایی و سپس در یکی از چهار طبقه زیر طبقه بندی می کند:

الف) فعالیتهای سطح واحد محصول

ب) فعالیتهای سطح دسته محصول

ج) فعالیتهای سطح محصول

د) فعالیتهای سطح کارخانه

هزینه های سه طبقه اول از فعالیتها، با استفاده از محرکهای فعالیت که تابع گرایش و تغییرپذیری هزینه های مورد تخصیص است. به محصولات تخصیص داده می شود، اما هزینه های فعالیتهای سطح کارخانه به عنوان هزینه های دوره تلقی شده یا بر مبنای اختیاری [12] به محصولات تسهیم می شود.[13]

هزینه یابی بر مبنای فعالیت را می توان بسط تکامل یافته ای از روش تخصیص دو مرحله ای هزینه تلقی کرد که شالوده ی سیستمهای نوین حسابداری بهای تمام شده است. در مرحله اول این روش، هزینه های غیرمستقیم منابع به مخازن هزینه[14] تخصیص می یابد و در مرحله دوم، هزینه های انباشته شده در مراکز هزینه[15] به محصولات)یا به سایر موضوعات هزینه) تخصیص داده می شود. تخصیص معمولاً برای ارزیابی عملکرد مدیر مسئول مرکز هزینه و برای تعیین بهای تمام شده ی محصولات بکار می رود.

4-1- اهمیت موضوع تحقیق

با توجه به اینکه درصد بسیار بالایی از مدیران امور مالی سازمانها و شرکتهای کشور ما از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ( ABC) هیچگونه اطلاعی ندارند و از طرفی تعیین قیمت فروش متأثر از قیمت تمام شده می باشد و کاملاً منطقی است که برای فروش یک محصول مدیر نیاز به داشتن هزینه ی ترکیبات بکار رفته در محصول داشته باشد.

مدیران به هزینه های صحیح برای تصمیمات استراتژیک در مورد محصول مانند طراحی تولید و بازاریابی دارند. هر تصمیم استراتژیک مانند کنکاشی در مورد طرح جدید محصول، معرفی محصول جدید و تلاشی جهت بازاریابی محصول یا خط تولید، متأثر از هزینه و سودآوری مورد انتظار محصول خواهد بود. بالعکس اگر به نظر برسد که سودآوری محصول کاهش می یابد، مسئله توقف مطرح می شود.

هزینه های محصول نقش مهمی را در تعیین قیمت، بخصوص در مورد محصولات سفارشی کم فروش و بدون قیمت بازار ایفا می نماید.

اطلاعات ناصحیح می تواند باعث شود شرکت از استراتژی نامناسب و بدون سودآوری پیروی کند، هزینه های صحیح شانس تصمیم گیریهای غلط را کاهش می دهند.

مدیران از سیستم هزینه یابی محصول به اطلاعاتی در سطوح فعالیت نیاز دارند تا بتوانند بهبود مداوم را رهبری کنند. هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) حاصل طبیعی محیط رقابتی و پیچیده امروزی است و با توجه به شرایط اقتصادی موجود که در بعضی از بخش ها منجر به فراوانی تولید نسبت به تقاضا شده است، به منظور کمک به مدیران در چنین شرایط رقابتی، این امید هست که با اجرا نمودن سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در عمل به قیمت تمام شده ی  واقعی تری دست یافته تا هم به مدیران در اتخاذ تصمیمات صحیح کمک موثری شده باشد و هم به جامعه علمی و دست اندرکاران امور مالی سازمانهای کشورمان آگاهی بیشتری نسبت به سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت داده شده باشد.

صنعت تراکتورسازی ایران به عنوان یکی از مهمترین محورهای حرکت به سمت توسعه و شکوفایی کشور که با مسائل پیچیده ورود و بکارگیری تکنولوژی های جدید روبروست، از این واقعیت به دور نیست. لذا هر گونه تلاش در شناسایی و بکارگیری سیستم های مدیریتی نوین در شرایط کنونی اقتصاد ایران می تواند گامی به سمت توسعه و پیشرفت کشور باشد.

5-1- هدف و علت انتخاب موضوع

یکی از اهداف اساسی سیستم حسابداری بهای تمام شده، تهیه اطلاعات صحیح مربوط به      بهای تمام شده محصول است. زیرا یک واحد تجاری وقتی از هزینه های تولید محصول خود اطلاع در دست داشته باشد، می تواند فعالیت خود را برروی سودآورترین ترکیب تولید متمرکز نموده و از فعالیت های غیر سود ده جلوگیری نماید.

سیستم های مرسوم هزینه یابی در این خصوص دارای ضعف هایی هستند. زیرا زمانی که محصولات تولیدی متنوع اند، سیستم های مرسوم هزینه یابی، قیمت تمام شده ی محصول را غیرواقعی گزارش می نمایند. خصوصاً تنوع در اندازه محصول و تعداد تولید در هر دسته، دقت در محاسبه        قیمت تمام شده را تحت تأثیر قرار می دهد. هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) همچنین اطلاعات مفیدتری برای تصمیم گیری در صنایع خدماتی که دامنه ی خدمتشان متنوع است فراهم می نماید. اگر محصولات تولیدی یا خدماتی خصوصیات مشابهی داشته باشند، هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) بطور معقول هزینه ها را دقیق تعیین می کند. هدف استراتژیک (ABC) فراهم نمودن اطلاعات مفید از جنبه هزینه و سودآوری به منظور تصمیم گیری در مورد مناسب ترین قیمت، ترکیب مناسب محصولات، و » بهبود عملیاتی« از طریق تمرکز بر عوامل ایجاد » فعالیت ها و عوامل هزینه« است.

هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در مقایسه با هزینه یابی سنتی بر مبنای حجم بر آورد   صحیح تری از هزینه محصول بدست می دهد. استفاده از هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) به تنهایی منجر به سودآوری بیشتری نمی شود، مدیریت از اطلاعاتی که(ABC) در اختیارش قرار می دهد برای تصمیم گیری در مورد ترکیب بهینه محصولات استفاده می کند، این عملکرد مدیریت است که منجر به نتایج رضایت بخشی می شود.

          هدف اصلی تحقیق حاضر "بررسی عوامل مؤثر بر امکان بکارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در صنعت تراکتور سازی ایران" می باشد.

6ـ1ـ فرضیات تحقیق:

فرضیه اصلی:

- اجرای سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنعت تراکتورسازی امکان پذیر است.

فرضیات فرعی:

1- در صنعت تراکتورسازی ایران سهم سربار تولید بالاست.

2- در صنعت تراکتورسازی ایران پیچیدگی تولید محصولات وجود دارد.

3- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع تولید محصولات وجود دارد.

4- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع حجم تولید محصولات وجود دارد.

5- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع اندازه فیزیکی تولید محصولات وجود دارد.

6- در صنعت تراکتورسازی ایران پیچیدگی مواد اولیه مصرفی وجود دارد.

7- در صنعت تراکتورسازی ایران سهم موجودی کالای ساخته شده و نیم ساخته در پایان دوره قابل توجه است.

8- در صنعت تراکتورسازی ایران امکان شناسایی انباره های هزینه و عوامل موجد هزینه وجود دارد.

7-1- قلمرو تحقیق

قلمرو مکانی تحقیق: مراکز تولید، پشتیبانی تولید و دیگر واحدهای غیرتولید پشتیبانی کننده در شرکتهای زیر مجموعه صنعت تراکتورسازی ایران می باشد.

 8ـ1ـ جامعه ی آماری

        جامعه ی آماری عبارت است از مجموعه ی کامل اندازه های ممکن یا اطلاعات ثبت شده از یک صفت کیفی در مورد واحدهایی که می خواهیم استنباط هایی راجع به آنها صورت گیرد. جامعه، پارامترهای آماری تحقیق است و منظور از عمل گرد آوری داده ها استخراج نتایجی درباره ی جامعه می باشد.

جامعه ی آماری این پژوهش شرکتهای زیر مجموعه ی صنعت تراکتور سازی ایران (شرکت مادر) می باشد که در جدول زیر اسامی این شرکتها قید شده است

             

                 شرکت تراکتور سازی ایران ـ سهامی عام 

 

 

     نام شرکتهای زیر مجموعه شرکت تراکتور سازی ایران

 

ردیف

 

          شرکت موتورسازان تراکتورسازی

1

          شرکت ریخته گری تراکتورسازی

2

          شرکت ماشین آلات صنعتی تراکتورسازی

3

          شرکت آهنگری تراکتور سازی

4

          شرکت تراکتورسازی ارومیه

5

          شرکت تراکتورسازی کردستان (سنندج )

6

9-1-خلاصه فصل

          در این فصل به طرح،تشریح و بیان موضوع، اهمیت موضوع و هدف و علت انتخاب موضوع تحقیق پرداخته شد و همچنین قلمرو،فرضیه ها و جامعه اماری تحقیق بیان گردید.

10ـ1ـ تعاریف واژه ها و اصطلاحات

هزینه یابی بر مبنای فعالیت:Activity Based cost

          «هزینه یابی بر مبنای فعالیت، روش حسابداری بهای تمام شده برای تخصیص هزینه منابع به موضوعات هزینه بر مبنای فعالیت هاست، این رویکرد ارتباط علی بین محرکهای هزینه ،منابع وفعالیتها را شناسایی می کند» [16]

حسابداری بهای تمام شده :Cost Accounting

          «حسابداری بهای تمام شده به عنوان یک رشته از رویه ها و قواعد منظم برای ثبت و گزارش کردن اندازه گیریهای مرتبط با هزینه های ساخت کالاها و ارائه خدمات به شکل تفضیلی ، تعریف شده است» [17]

حسابداری مدیریت [18] :Management Accounting

(( فرایند شناسایی ، اندازه گیری ، گرد آوری ، تهیه ، تفسیر و انتقال آن گروه از اطلاعات مالی و سایر اطلاعات کمی تعریف کرد که توسط مدیریت به منظور برنامه ریزی، کنترل و ارزیابی عملیات در داخل یک واحد اقتصادی مورد استفاده قرار می گیرد»

فعالیتهای سطح واحد محصول :Unit-level Activities

        «این نوع فعالیتها، فعالیت هایی هستند که برای هر یک از واحد های محصول باید انجام شود»

فعالیتهای سطح دسته محصول :Batch-Level Activities 

        «این قبیل فعالیتها برای یکا یک واحدهای محصول انجام نمی شود بلکه برای گروهی از محصولات انجام می پذیرد»

فعالیتهای سطح محصول : Product-Level Activities

        «این طبقه شامل فعالیتهایی است که برای پشتیبانی تمامی خطوط تولید ضروری است اما لزوما هنگام تولید گروه تازه ای از محصولات یا محصولی جدید انجام نمی شود»

فعالیتهای سطح کارخانه : Facility- Level Activities

        «این قبیل فعالیتها، فعالیتهایی هستند که در سطح امکانات و تسهیلات انجام می شود و برای انجام فرایند کلی تولید ضرورت دارد»

پیچیدگی مواد اولیه

منظور از پیچیدگی مواد اولیه این است که برای تولید یک قطعه خاص بایستی از چندین نوع مواد اولیه که میزان هر کدام نیز مشخص است و اینکه هر کدام در چه مرحله ای از فرآیند تولید باید افزوده شود استفاده می گردد.

عامل ایجاد هزینه (محرک هزینه) Cost  Driver

یک مقیاس کمی جهت بیان تعداد دفعات مصرف فعالیت در یک مرکز هزینه است مثلاً تعداد دفعات جابجایی مواد, تعداد دفعات تنظیم ماشین آلات و...

1-2- گفتاراول : مفاهیم حسابداری و حسابداری سنتی

1-1-2- مقدمه

امروزه سازمان ها، اعم از کوچک و بزرگ، درگیر موقعیت های به مراتب پیچیده تر از گذشته اند. موضوعاتی نظیر رقابت فشرده در بازار، نوسانات اقتصادی، بحران های روزمره در روابط بین المللی، پیشرفت سریع تکنولوژی در اغلب زمینه ها، حساسیت بیش از پیش عامل انسانی در سازمان و بسیاری از مسایل دیگر، اداره ی سازمانها را بسیار دشوارتر از گذشته کرده است. مدیریت از وضع » یک تصمیم برای یک عمر« به وضع »یک تصمیم برای یک روز« بعضاً تغییر موضوع داده است. به جرأت می توان گفت مدیران سازمانهای بزرگ اقتصادی، پنجاه سال پیش از این به مراتب با تصمیمات ساده تری نسبت به آنچه امروز اتخاذ می کنند. مواجه بوده اند.[19]

امروزه، رقابت بین شرکتها در اکثر صنایع، جهانی شده است. شرکت هایی که در این بازار رقابت کنند، در مسابقه ای نفس گیر و شانه به شانه از جهت سطح کیفیت شرکت کرده و هر شرکتی که بخواهد از دیگران جلو بیفتد، باید از نوآوری های فناورانه برخوردار باشد. از آنجا که نوآوری های فناورانه نقشی کلیدی در این رقابت دارند، شرکت های رقیب با مقوله ی دشوار دیگری تحت عنوان » رقابت هزینه ای«  روبرو هستند؛ زیرا باید کیفیت مطلوب مشتری (با استفاده از نوآوری فناورانه) را با قیمت قابل تحمل بازار ارائه دهند.

بنابراین، شرکتها برای ادامه ی بقای خود باید قیمت ها را به گونه ای تعیین کنند که در بازار امروز قابل رقابت بوده و در عین حال حاشیه ی سود مورد نظر آنها را تضمین کند. از آنجا که به طور روزافزونی، قیمت ها توسط بازار رقابت تعیین می شوند، باید برای رسیدن به سود، هزینه ها را کاهش داد.

کم کردن از هزینه ها، به کابوس سازندگان و رویای مشتریان تبدیل شده است. البته کاهش   هزینه ها به معنای سطح بالاتر استاندارد زندگی اجتماعی است. بنابراین، شرکت های کنونی بازگشتی به سوی فلسفه ی اساسی » تولید کم هزینه کالای با کیفیت « دارند.   

            » تولید کم هزینه کالای با کیفیت« مقوله ای است که از مرحله ی توسعه ی محصول شروع      می شود. برنامه ریزان باید ویژگی های کیفیتی مطلوب مشتریان را مشخص کرده و در عین حال، قیمت محصول نیز توانایی رقابت در بازار را داشته باشد.[20]

2ـ1ـ2ـ تاریخچه حسابداری

از آنجایی که جوامع بشری همواره در حال پیشرفت و دست یابی به ناشناخته ها می باشند و با توجه به اینکه نقش فعالیت های مالی در هر توسعه ای غیرقابل انکار است، نیاز به توسعه حسابداری    روزبه روز افزایش می یابد.

در قرون وسطی مرسوم بوده است که فرمانروایان مالیات ها را جمع آوری می نمودند و آن را در جهت رفع نیازهای مالی مربوط به توسعه کار املاک به مصرف می رساندند. از وظایف حسابداران در این زمان یکی تهیه صورتی از اموال افراد جهت خزانه داری فرمانروا، به منظور اخذ مالیات و دیگر تهیه گزارش سفر افرادی که به کار تجارت بین کشورها اشتغال داشته اند بوده است. این گزارش در پایان سفر به منظور تعیین سود و زیان مربوط به آنها تهیه می گردید. در قرون سیزدهم و چهاردهم به دلیل رشد عملیات تجارتی تحولاتی در سیستم نگهداری حساب به وجود آمد. انتشار کتاب ریاضیات » لوکاپاچیولو«     Pacioli 1949) Luca) که چند فصلی از آن اختصاص به حسابداری داشت؛ موجب گسترش فن دفترداری دو طرفه در سراسر اروپا گردید. وی یک کشیش ایتالیایی و در واقع یک ریاضیدان بود که در این کتاب مهارت تجزیه و تحلیل گری خود را در جهت توصیف سیستم حسابداری دو طرفه به کار برد. کتاب لوکاپاچیولی با وجود این که اشاره ای به دوره ی مالی، چگونگی تهیه صورت های مالی و نگهداری   حساب های مربوط به دارایی های ثابت ندارد و نیز تمایزی بین اموال شخصی صاحب موسسه و سازمان تجاری وی نگذاشته است، به دلیل سادگی و داشتن ارزش های علمی در طی قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه و مورد استفاده قرار گرفت، با تولد انقلاب صنعتی در انگلستان، نیاز رو به تزاید به حسابداری توسعه یافت. در آمریکا پس از به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی، مایه های شخصی زیادی در کمپانی ها وارد گردید و موجب توسعه ی هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه به وجود آمدن غول های صنعتی قرن بیستم، سیستم های حسابداری همزمان با پیشرفت اقتصادی، توسعه و تکامل پیدا نمود.[21]

 

متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن در این صفحه درج شده (به طور نمونه) ولی در فایل دانلودی متن کامل همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.